ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ, ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ;

ยา วุตฺติ วินิปาเตน, อธมฺมจรเณน วาติฯ

ฉวกชาตกํ นวมํฯ

310. เสยฺยชาตกํ (4-1-10)

[37]

สสมุทฺทปริยายํ , มหิํ สาครกุณฺฑลํ;

น อิจฺเฉ สห นินฺทาย, เอวํ เสยฺย [สยฺห (สี. สฺยา. ปี.)] วิชานหิฯ

[38]

ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ, ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ;

ยา วุตฺติ วินิปาเตน, อธมฺมจรเณน วาฯ

[39]

อปิ เจ ปตฺตมาทาย, อนคาโร ปริพฺพเช;

สาเยว ชีวิกา เสยฺโย, ยา จาธมฺเมน เอสนาฯ

[40]

อปิ เจ ปตฺตมาทาย, อนคาโร ปริพฺพเช;

อญฺญํ อหิํสยํ โลเก, อปิ รชฺเชน ตํ วรนฺติฯ

เสยฺยชาตกํ [สยฺหชาตกํ (สี. สฺยา. ปี.)] ทสมํฯ

กาลิงฺควคฺโค [วิวรวคฺโค (สี. ปี.)] ปฐโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

วิวรญฺจ อเทยฺย สมิทฺธวรํ, อถ ททฺทร ปาปมหาติรโห;

อถ โกลิ ปลาสวรญฺจ กร, จริมํ สสมุทฺทวเรน ทสาติฯ

2. ปุจิมนฺทวคฺโค

311. ปุจิมนฺทชาตกํ (4-2-1)

[41]

อุฏฺเฐหิ โจร กิํ เสสิ, โก อตฺโถ สุปเนน [สุปิเตน (สี.), สุปิเนน (ปี. ก.)] เต;

มา ตํ คเหสุํ [คณฺเหยฺยุํ (ก.)] ราชาโน, คาเม กิพฺพิสการกํฯ

[42]

ยํ นุ [นูน (สฺยา.)] โจรํ คเหสฺสนฺติ, คาเม กิพฺพิสการกํ;

กิํ ตตฺถ ปุจิมนฺทสฺส, วเน ชาตสฺส ติฏฺฐโตฯ

[43]

น ตฺวํ อสฺสตฺถ ชานาสิ, มม โจรสฺส จนฺตรํ;

โจรํ คเหตฺวา ราชาโน, คาเม กิพฺพิสการกํ;

อปฺเปนฺติ [อจฺเจนฺติ (สฺยา.)] นิมฺพสูลสฺมิํ, ตสฺมิํ เม สงฺกเต มโนฯ

[44]

สงฺเกยฺย สงฺกิตพฺพานิ, รกฺเขยฺยานาคตํ ภยํ;

อนาคตภยา ธีโร, อุโภ โลเก อเวกฺขตีติฯ

ปุจิมนฺทชาตกํ ปฐมํฯ

312. กสฺสปมนฺทิยชาตกํ (4-2-2)

[45]

อปิ กสฺสป มนฺทิยา, ยุวา สปติ หนฺติ [สมฺปฏิหนฺติ (ก.)] วา;

สพฺพํ ตํ ขมเต ธีโร, ปณฺฑิโต ตํ ติติกฺขติฯ

[46]

สเจปิ สนฺโต วิวทนฺติ, ขิปฺปํ สนฺธียเร ปุน;

พาลา ปตฺตาว ภิชฺชนฺติ, น เต สมถมชฺฌคูฯ

[47]

เอเต ภิยฺโย สมายนฺติ, สนฺธิ เตสํ น ชีรติ;

โย จาธิปนฺนํ ชานาติ, โย จ ชานาติ เทสนํฯ

[48]

เอโส หิ อุตฺตริตโร, ภารวโห ธุรทฺธโร;

โย ปเรสาธิปนฺนานํ , สยํ สนฺธาตุมรหตีติฯ

กสฺสปมนฺทิยชาตกํ ทุติยํฯ

313. ขนฺตีวาทีชาตกํ (4-2-3)

[49]

โย เต หตฺเถ จ ปาเท จ, กณฺณนาสญฺจ เฉทยิ;

ตสฺส กุชฺฌ มหาวีร, มา รฏฺฐํ วินสา [วินสฺส (ก. สี. สฺยา. ก.)] อิทํฯ

[50]

โย เม หตฺเถ จ ปาเท จ, กณฺณนาสญฺจ เฉทยิ;

จิรํ ชีวตุ โส ราชา, น หิ กุชฺฌนฺติ มาทิสาฯ

[51]

อหู อตีตมทฺธานํ [อหุ อตีตมทฺธาเน (สฺยา. ปี. ก.)], สมโณ ขนฺติทีปโน;

ตํ ขนฺติยาเยว ฐิตํ, กาสิราชา อเฉทยิฯ

[52]

ตสฺส กมฺม [กมฺมสฺส (สี. ปี.)] ผรุสสฺส, วิปาโก กฏุโก อหุ;

ยํ กาสิราชา เวเทสิ, นิรยมฺหิ สมปฺปิโตติฯ

ขนฺตีวาทีชาตกํ ตติยํฯ

314. โลหกุมฺภิชาตกํ (4-2-4)

[53]

ทุชฺชีวิตมชีวิมฺห, เย สนฺเต [เยสํ โน (สฺยา. ก.)] น ททมฺหเส;

วิชฺชมาเนสุ โภเคสุ, ทีปํ นากมฺห อตฺตโนฯ

[54]

สฏฺฐิ [สฏฺฐิํ (สฺยา.)] วสฺสสหสฺสานิ, ปริปุณฺณานิ สพฺพโส;

นิรเย ปจฺจมานานํ, กทา อนฺโต ภวิสฺสติฯ

[55]

นตฺถิ อนฺโต กุโต อนฺโต, น อนฺโต ปฏิทิสฺสติ;

ตทา หิ ปกตํ ปาปํ, มม ตุยฺหญฺจ มาริสา [มาริส (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[56]

โสหํ นูน อิโต คนฺตฺวา, โยนิํ ลทฺธาน มานุสิํ;

วทญฺญู สีลสมฺปนฺโน, กาหามิ กุสลํ พหุนฺติฯ

โลหกุมฺภิชาตกํ จตุตฺถํฯ

315. สพฺพมํสลาภชาตกํ (4-2-5)

[57]

ผรุสา วต เต วาจา, มํสํ [สมฺม (ปี. ก.)] ยาจนโก อสิ [จสิ (ปี.)];

กิโลมสทิสี [กิโลมสฺส สทิสา (ปี.)] วาจา, กิโลมํ สมฺม ทมฺมิ เตฯ

[58]

องฺคเมตํ มนุสฺสานํ, ภาตา โลเก ปวุจฺจติ;

องฺคสฺส สทิสี วาจา [องฺคสฺสทิสี เต วาจา (ก.)], องฺคํ สมฺม ททามิ เตฯ

[59]

ตาตาติ ปุตฺโต วทมาโน, กมฺเปติ [สมฺเมติ (ก.)] หทยํ ปิตุ;

หทยสฺส สทิสี [หทยสฺสทิสี (ก.)] วาจา, หทยํ สมฺม ทมฺมิ เตฯ

[60]

ยสฺส คาเม สขา นตฺถิ, ยถารญฺญํ ตเถว ตํ;

สพฺพสฺส สทิสี วาจา, สพฺพํ สมฺม ททามิ เตติฯ

สพฺพมํสลาภชาตกํ [มํสชาตกํ (สี. สฺยา. ปี.)] ปญฺจมํฯ

316. สสปณฺฑิตชาตกํ (4-2-6)

[61]

สตฺต เม โรหิตา มจฺฉา, อุทกา ถลมุพฺภตา;

อิทํ พฺราหฺมณ เม อตฺถิ, เอตํ ภุตฺวา วเน วสฯ

[62]

ทุสฺส เม เขตฺตปาลสฺส, รตฺติภตฺตํ อปาภตํ;

มํสสูลา จ ทฺเว โคธา, เอกญฺจ ทธิวารกํ;

อิทํ พฺราหฺมณ เม อตฺถิ, เอตํ ภุตฺวา วเน วสฯ

[63]

อมฺพปกฺกํ ทกํ [อมฺพปกฺโกทกํ (สี. ปี.)] สีตํ, สีตจฺฉายา มโนรมา [สีตจฺฉายํ มโนรมํ (สี. สฺยา. ปี.)];

อิทํ พฺราหฺมณ เม อตฺถิ, เอตํ ภุตฺวา วเน วสฯ

[64]

น สสสฺส ติลา อตฺถิ, น มุคฺคา นปิ ตณฺฑุลา;

อิมินา อคฺคินา ปกฺกํ, มมํ [มํสํ (ก.)] ภุตฺวา วเน วสาติฯ

สสปณฺฑิตชาตกํ ฉฏฺฐํฯ

317. มตโรทนชาตกํ (4-2-7)

[65]

มตํ มตํ เอว [มตมตเมว (สี. สฺยา. ปี.)] โรทถ, น หิ ตํ โรทถ โย มริสฺสติ;

สพฺเพปิ [สพฺเพว (สี. สฺยา. ปี.)] สรีรธาริโน, อนุปุพฺเพน ชหนฺติ ชีวิตํฯ

[66]

เทวมนุสฺสา จตุปฺปทา, ปกฺขิคณา อุรคา จ โภคิโน;

สมฺหิ [ยมฺหิ (สฺยา.), อสฺมิํ (ปี. ก.)] สรีเร อนิสฺสรา, รมมานาว ชหนฺติ ชีวิตํฯ

[67]

เอวํ จลิตํ อสณฺฐิตํ, สุขทุกฺขํ มนุเชสฺวเปกฺขิย;

กนฺทิตรุทิตํ นิรตฺถกํ, กิํ โว โสกคณาภิกีรเรฯ

[68]

ธุตฺตา จ โสณฺฑา [ธุตฺตา โสณฺฑา (สี.), ธุตฺตา โสณฺฑา จ (สฺยา.)] อกตา, พาลา สูรา อโยคิโน [พาลา สูรา วีรา อโยคิโน (ปี.)];

ธีรํ มญฺญนฺติ พาโลติ, เย ธมฺมสฺส อโกวิทาติฯ

มตโรทนชาตกํ สตฺตมํฯ

318. กณเวรชาตกํ (4-2-8)

[69]

ยํ ตํ วสนฺตสมเย, กณเวเรสุ ภาณุสุ;

สามํ พาหาย ปีเฬสิ, สา ตํ อาโรคฺยมพฺรวิฯ

[70]

อมฺโภ น กิร สทฺเธยฺยํ, ยํ วาโต ปพฺพตํ วเห;

ปพฺพตญฺเจ วเห วาโต, สพฺพมฺปิ ปถวิํ วเห;

ยตฺถ สามา กาลกตา [กาลงฺกตา (ก.)], สา มํ อาโรคฺยมพฺรวิฯ

[71]

น เจว สา กาลกตา, น จ สา อญฺญมิจฺฉติ;

เอกภตฺติกินี [เอกภตฺตา กิร (สี. สฺยา.), เอกภตฺตกินี (ปี.)] สามา, ตเมว อภิกงฺขติฯ

[72]

อสนฺถุตํ มํ จิรสนฺถุเตน [อสนฺธตํ มํ จิรสนฺธเตน (ก.)], นิมีนิ สามา อธุวํ ธุเวน;

มยาปิ สามา นิมิเนยฺย อญฺญํ, อิโต อหํ ทูรตรํ คมิสฺสนฺติฯ

กณเวรชาตกํ อฏฺฐมํฯ

319. ติตฺติรชาตกํ (4-2-9)

[73]

สุสุขํ วต ชีวามิ, ลภามิ เจว ภุญฺชิตุํ;

ปริปนฺเถว ติฏฺฐามิ, กา นุ ภนฺเต คตี มมฯ

[74]

มโน เจ เต นปฺปณมติ, ปกฺขิ ปาปสฺส กมฺมุโน;

อพฺยาวฏสฺส ภทฺรสฺส, น ปาปมุปลิมฺปติฯ

[75]

ญาตโก โน นิสินฺโนติ, พหุ อาคจฺฉเต ชโน;

ปฏิจฺจ กมฺมํ ผุสติ, ตสฺมิํ เม สงฺกเต มโนฯ

[76]

น ปฏิจฺจ กมฺมํ ผุสติ, มโน เจ นปฺปทุสฺสติ;

อปฺโปสฺสุกฺกสฺส ภทฺรสฺส, น ปาปมุปลิมฺปตีติฯ

ติตฺติรชาตกํ นวมํฯ

320. สุจฺจชชาตกํ (4-2-10)

[77]

สุจฺจชํ วต นจฺจชิ, วาจาย อททํ คิริํ;

กิํ หิตสฺส จชนฺตสฺส, วาจาย อทท ปพฺพตํฯ

[78]

ยญฺหิ กยิรา ตญฺหิ วเท, ยํ น กยิรา น ตํ วเท;

อกโรนฺตํ ภาสมานํ, ปริชานนฺติ ปณฺฑิตาฯ

[79]

ราชปุตฺต นโม ตฺยตฺถุ, สจฺเจ ธมฺเม ฐิโต จสิ;

ยสฺส เต พฺยสนํ ปตฺโต, สจฺจสฺมิํ รมเต มโนฯ

[80]

ยา ทลิทฺที ทลิทฺทสฺส, อฑฺฒา อฑฺฒสฺส กิตฺติม [กิตฺติมา (สี. สฺยา. ปี.)];

สา หิสฺส ปรมา ภริยา, สหิรญฺญสฺส อิตฺถิโยติฯ

สุจฺจชชาตกํ ทสมํฯ

ปุจิมนฺทวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อถ โจร สกสฺสป ขนฺตีวโร, ทุชฺชีวิตตา จ วรา ผรุสา;

อถ สส มตญฺจ วสนฺต สุขํ, สุจฺจชํวตนจฺจชินา จ ทสาติฯ

3. กุฏิทูสกวคฺโค

321. กุฏิทูสกชาตกํ (4-3-1)

[81]

มนุสฺสสฺเสว เต สีสํ, หตฺถปาทา จ วานร;

อถ เกน นุ วณฺเณน, อคารํ เต น วิชฺชติฯ

[82]

มนุสฺสสฺเสว เม สีสํ, หตฺถปาทา จ สิงฺคิล [สิงฺคาล (ก.), ปิงฺคล (ฏีกา)];

ยาหุ เสฏฺฐา มนุสฺเสสุ, สา เม ปญฺญา น วิชฺชติฯ

[83]